ماه شعبان هشتمین ماه تقویم هجری قمری است که یرای آن اعمال ماه شعبان و فضلیت ماه شبعان بسیاری ذکر شده است. به طوری که روزه‌داری، صدقه دادن، صلوات فرستادن و خواندن دعاهای خاص مانند صلوات شعبانیه و مناجات شعبانیه بسیار سفارش شده است. این ماه با مناسبت‌های مذهبی از جمله میلاد امام حسین (ع)، حضرت عباس (ع)، امام سجاد (ع)، حضرت علی اکبر و امام مهدی (عج) یه اعیاد شعبانیه شناخته شده است.
ماه شعبان برکات و فضایل خاص خود را دارد خداوند با قرار دادن این فضایل فرصتی برای توبه، قرب و کمال بندگان خود قرار داده است. با غنیمت دانستن و بهره بردن از این فرصت‌ها سود کلان نصیب فرد می‌شود و راه صد سال را یک شب عبادت می‌توان طی کرد. در ادامه مطلب به اعمال و فضیلت ماه شعبان اشاره خواهیم کرد پس با تسکین همراه باشید.
فضیلت ماه شعبان
شعبان ماه بسیار عزیز و شریفی است که موالید پر برکت زیادی دارد. شخصیت‌های بزرگ و ارزشمند از ستارگان آسمان و ولایت در ماه شعبان دیده به جهان گشوده‌اند. ماه شعبان با ولادت امام حسین (ع) در روز سوم این ماه شروع می‌شود و در روز چهارم این ماه با سعادت ولادت حضرت ابوالفضل (ع) و در روز پنجم ولادت امام زین العابدین (ع) و در روز پانزده شعبان ولادت حضرت پربرکت امام زمان عج است و بعد از پایان ماه شعبان ماه رمضان شروع می‌شود.
ماه شعبان منسوب به پیامبر است از صفوان جمال روایت شده که امام صادق (ع) به من فرمود وادار کن کسانی که در اطراف تو هستند در ماه شعبان روزه بگیرند. پیامبر (ص) فرمود: ای اهل مدینه من از جانب خداوند به سوی شما مبعوث شدم آگاه باشید که شعبان ماه من است پس خدا رحمت کند کسی را که مرا بر ماه من یاری کند و روز بگیرد. در روایتی امام علی(ع) فرموده:
ماه رجب ماه امام علی، ماه شعبان ماه حضرت محمد و ماه رمضان ماه خداوند است، پس این ماه‌ها پرفضیلت بدارید.
اعمال ماه شعبان
برای ماه شعبان اعمال فراوانی ذکر شده است در این بخش از تسکین برخی از اعمال مهم این ماه را برای شما شرح دادیم، برای شرح کامل آداب و اعمال ماه شعبان را مطالعه کنید.
روزه
ثواب یک روز روزه در ماه شعبان برابر با شفاعت گناه‌های حق الله در روز قیامت است. بک روزه در ماه شعبان فضایلی بسیار زیادی نسبت به دیگر ایام سال دارد. در روایتی مرحوم صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه روایت کرده: از امام حسین علیه السلام شنیدم که می‌فرمود. هر کسی روز اول ماه شعبان روزه بگیرد بهشت بر او واجب می‌شود و هر کسی دو روز روزه بگیرد خداوند هر روز و شب به او نظر می‌کند و هر شخصی سه روز روزه بگیرد خداوند او را در عرش بهشت زیارت می‌نماید.
استغفار
استغفار بخشندگی وسیعی به همراه دارد که نشان از فضیلت و اهمیت این ماه است به طوری که در روایتی از امام رضا آمده است.
سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی الرِّضَا ع یَقُولُ مَنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ تَبَارَکَوَ تَعَالَی فِی شَعْبَانَ سَبْعِینَ مَرَّةً غَفَرَ اللَّهُ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ کَانَتْ مِثْلَ عَدَدِ النُّجُومِ.
نماز مستحبی
در ماه شعبان نمازهای مستحبی بسیار زیادی وجود دارد و کیفیت آنها در کتب ادعیه به تفصیل ذکر شده است. یکی از این نمازها به فرموده رسول خدا:
هر شخصی در شب اول ماه شعبان 12 رکعت نماز بخواند و در هر رکعت 1 بار سوره فاتحه و 15 بار سوره توحید بخواند خداوند پاداش 12 هزار شهید را به وی عطا خواهد کرد و برای او 12 سال عبادت می‌نویسد و از گناهانش می‌گذرد و مانند نوزادی که تازه به دنیا آمده می‌شود و خداوند به ازای هر آیه در قرآن قصری در بهشت به او اعطا می‌نمائید.
مناجات
مناجات شعبانیه مهم‌ترین اعمال ماه شعبان است غفلت از آن غفلت از همه خوبی‌ها این ماه است. پر فضیلت‌ترین مناجات امیرالمومنین علیه السلام در ماه شعبان است که فرزندانشان در این ماه می‌خواند. این مناجات‌نامه واسطه معامله بنده با خدای متعال است که در آن اظهار ادب از طریق حق، سوال، دعا و استغفار نسبت به خدای خود بیان شده است. استدلالات ظریف و لطیف سزاوار مقام عبودیت برای استحکام مقام امیدواری مناسب حال مناجات است. دلالت صریح و روشن در معنای قرب و لقای خداوند و دیدار او تنظیم شده که به وسیله آن شبهات انسان‌ها و شکیات منکران و وحشت اهل شک و شبهه را برطرف کرده است.
عبادات ماه شعبان
برای برخی از اوقات این ماه اعمال مخصوصی دکر شده است که به شرح زیر است.
اول شعبان
خداوند در روز اول شعبان به درهای بهشت و شاخه‌های درخت طوبی امر می‌کند که مسیر ورود به بهشت را باز کنید. اگر کسی دری از خیر و نیکی در این روز فرا گیرد و نماز مستحبی را ادا کند و روزه بگیرد و میان زن و شوهر، پدر و فرزندش یا خویشاوندانش، مرد و زن همسایه و زن بیگانه صلح برقرار کند، کسی قرضی را که صاحبش از بازگشت آن مایوس شده یادآوری و ادا کند،
کسی که کفالت یتیمی را بر عهده گیرد و نعمت‌های او را بشمارد و او را شکر کند یا کسی که به پدر و مادر و یکی از آنها تسلیت گوید و کسی که هر کار خیری انجام دهد به شاخهای از درخت طوبی آویخته می‌شود. اگر کسی دری از شر و گناه را در این روز‌ها باز کند و در ادای نمازش کوتاهی کند و آن را ضایع کند
همچنین میان زن و شوهرش، پدر و فرزندش یا میان دو همسایه جدایی بیندازد و بر یتیمی جفا کند و به او آزار دهد و بندگان را به جنگ و انواع ستم‌ها بشمارد و افتخار کند، کسی به عبارت مریضی نرود، کسی جنازه او را تشییع نکند به دلیل خوار و پست بودن آن فرد در نظرش، کسی که مصیبت زده دور کند و او را حقارت و کوچک جفا کند، کسی که پدر و مادر خود با یکی از این دو عاق کند حتما در شاخهای درخت زقوم آویخته خواهد شد.
نیمه شعبان
نیمه شعبان به دلیل مولد امام زمان (عج) بسیار با‌برکت و پر فضیلت است، از امام صادق روایت شده که می‌فرماید از حضرت باقر (ع) از فضیلت و برتری نیمه شعبان سؤال شد فرمود: شب نیمه شعبان برترین شب‌ها بعد از لیلة القدر، که خداوند فضل خود را به بندگان خود عطا کرده و آنها را به کرم خود می‌بخشد.
پس در تقرب جستن به سوی خدا تلاش کنید خداوند به قسم یاد کرده که سائلی را از درگاه خود دست خالی برنمی گردانم. شایسته است در شب نیمه شعبان به دعا، ثنا و شب زنده داری بپردازیم. رسول اکرم (ص) فرمود در شب نیمه شعبان خواب بودم که جبرئیل نزد من آمد و گفت: یا محمّد (ص)
آیا در این شب پر فضیلت به خواب می‌روی؟ گفتم: ای جبرئیل مگر امشب چه شبی است؟ گفت: نیمه شعبان است؛ برخیز و عبادت را به پا دارد و مرا به بقیع برد و به من گفت؛ سر خود را بلند کند، این شبی است که در آنها درهای آسمان باز می‌شود که می‌توان طلب مغفرت و توبه کرد. این شب اجل‌ها و ارزاق مردم از این سال به سال دیگر تقسیم می‌شود و هر چه در تمام سال اتفاق می‌افتد به این شب وارد می‌گردد.
اعمال شب نیمه شعبان
غسل
غسل در مرحله اول باعث کاسته شدن گناهان می‌شود
احیاء نماز و دعا
شب نیمه شعبان به نماز، دعا و استغفار اختصاص دارد در روایت از امام سجاد(ع) نقل شده هر کسی این شب را احیاء دارد در روزی که دلها می‌میرند دل او هرگز نمی‌میرد.
خواندن زیارت امام حسین (ع)
زیارت عاشورا با فضلیت‌ترین اعمال شب نیمه شعبان است که باعث آمرزش گناهان می‌شود. هر کسی که می‌خواهد امام حسین (ع) را زیارت کند باید زیارت آن حضرت را بخواند و بر پشت‌نام به سمت چپ و راست نگاه کند و این کلمات را بازگو کند: السلام علیک یا ابا عبداللّه السّلام علیک و رحمة اللّه و برکاته. هر کس امام حسین(ع) ابن گونه زیارت کند خداوند ثواب حج و عمره را به او می‌دهد.
خواندن نماز امام صادق(ع)
امام صادق می‌فرمایند: هنگامی که نماز عشاء را به جای آوردی دو رکعت نماز به‌جا آور، در رکعت اول، حمد و سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت دوم توحید را بخوان و بعد از سلام 3 مرتبه سبحان‌الله و 33 مرتبه الحمدالله و 34 مرتبه لاحول ولا قوّة الّا باللّه 10 مرتبه ماشاء اللّه لاقوّة الّا الله سپس صلوات بر پیامبر (ص) فرستاده و طلب حاجات کنید.
دعای کمیل
خواندن دعای کمیل از اعمال شب نیمه شعبان است در روایتی از امام علی (ع) بیان شده که در سجده این دعای پرفضیلت را بخوانید.
آخرین جمعه ماه شعبان
از امام رضا(ع) روایت شده در آخرین جمعه ماه شعبان همت کن در دعا، استغفار و تلاوت قرآن بسیار کوش باشد و از گناهان خود به سوی خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا رسد تا نزد خدا خشنود شوی. امانتی که بر عهده توس ادا ساز و هر کینه‌ای که در قلب تو از برادر مومنت است آن را برانداز و و مرتکب هر گناهی که شدید آن را از دل ریشه‌کن ساز و از خدا پروا داشته باش و بترس.
سه روز آخر ماه شعبان
سه روز آخر ماه شعبان برای کسی که تمام آن را روز نداشته فضیلتی است که سزاوار نیست آن را رها کنید، شیخ صدوق رحمت الله از امام صادق (ع) روایت کرد هرکس سه روز آخر شعبان را روزه بگیرد و به رمضان متصل کند خداوند دو ماه روزه را به وی می‌نویسد.
