اعمال شب قدر که از پر فضیلت ترین اعمال ماه رمضان است و ثواب و آثار فراوانی برای آن نقل شده است که در این مقاله از تسکین به اعمال مشترک و مخصوص شب قدر اشاره خواهیم کرد.
اعمال شب قدر
اعمال شب قدر در یکی از پر فضیلت‌ترین شب‌های سال است به طوری که عبادت در شب قدر بهتر از هزار شب دیگر است. در شب قدر سرنوشت یک سال هر شخص نوشته می‌شود و در این شب ملائکه به اذن پروردگار خدمت امام زمان (ع) مشرف می‌شوند و مقدرات هر کس را به امام تحویل می‌دهند. شیعیان در شب‌های قدر با الگوگیری از معصومین (ع) به شب زنده داری، تلاوت قرآن، دعا، عبادت، مذاکره علمی، کسب دانش و معرفت می پردازند. ضربت خوردن و شهادت امام علی (ع) در این شب‌ها در نزد شیعیان اهمیت بالایی دارد و با سوگواری آن امام به آیین و اعمال شب قدر می‌پردازند.
علامه مجلسی فرمود است بهتر است غسل شب‌های قدر را مقارن غروب آفتاب انجام دهید و نماز مغرب را با غسل بخوانید.
خواندن دو رکعت نماز
بعد از خواندن نماز در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه سوره توحید باید خوانده شود و بعد از پایان نماز 70 مرتبه استغفرالله و اتوب الیه بگویید. در حدیثی از حضرت محمد(ص) نقل شده که کسی که این عمل را انجام دهد خداوند متعال او، پدر و مادرش را می‌آموزد و فرشتگان را مامور می‌کند تا یک سال برای وی حسنات بنویسند.
دعای مخصوص شب قدر
در اعمال شب قدر می‌توانید این ذکر را تلاوت کنید و اللّهمّ انّی اسْئلک بکتابک الْمنْزل و ما فیه و فیه اسْمک الاْکْبر واسْماّؤک الْحسْنی و ما یخاف و یرْجی انْ تجْعلنی منْ عتقاّئک من النّار و بعد از هر حاجتی که از خدا طلب دارید درخواست کنید
خواندن دعای جوشن کبیر
سُبْحانَكَ يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، خَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ.
بگوید و در آخرش:
سُبْحانَكَ يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَخَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ، يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرامِ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ .
قرآن سر گرفتن
امام صادق فرمود در اعمال شب قدر قرآن مجید را بر سر بگیرید و بگویید:
اللهم بحقّ هذا الْقرْآن و بحقّ منْ ارْسلْته به و بحقّ کلّ مؤْمنٍ مدحْته فیه و بحقّک علیْهمْ فلا احد اعْرف بحقّک منْک
سپس بهتر است 10 مرتبه بگید:
یا الله
- بمحمّدٍ
- بعلیٍّ
- بفاطمة
- بالحسن
- بالحسین
- بعلیّ بن الحسین
- بمحمّد بن علیٍّ
- بجعفر بن محمّدٍ
- بموسی بن جعفر ٍ
- بعلیّ بن موسی
- بمحمّد بن علیٍّ
- بعلیّ بن محمّدٍ
- بالحسن بن علیٍّ
- بالحجّة
بعد از خواندن ده مرتبه این ذکرها هر حاجتی که از خداوند طلب دارید با حضور قلب و توجه به درگاه خدا بگوید. اگر می‌خواهید توسل و ذکر مصیبتی کنید قبل و بعد از دعا باید خواندن آن را به هیچ عنوان قطع نکنید در ادامه دهید.
زیارت امام حسین(ع)
به گفته علامه مجلسی زیارت امام حسین در هر سه شب قدر مستحب موکد است که باعث آمرزش گناهان می‌شود. اگر از نزدیک دسترسی به زیارت ندارید بهتر است از دور نایب زیارت شوید.
احیاء داشتن شب‌های قدر
از اعمال شب قدر ، شب زنده داری است باید از شب تا صبح بیدار بمانید. در روایاتی از امام باقر (ع) نقل شده هر کس شب قدر را احیاء کند گناهان او آمرزیده می‌شود هر چند که بسیار باشد بهتر است روز قبل استراحت کنید و غذا و نوشیدنی کمتری بخورید تا خواب بر شما غلبه نکند، کسانی که توانایی احیاء ندارند بهتر است اول شب را استراحت کنند و سحرگاهان بیدار باشند و عبارت کنند.
اقامه 100 رکعت نماز
از اعمال شب قدر : 100 رکعت نماز بخوانید و در هر دو رکعت یک سلام که فضیلت زیاد دارد بگوید، اگر توانایی دارید در هر رکعت بعد از حمد 10 مرتبه سوره توحید را بخوانید.
خواندن دعایی از حضرت زین العابدین (ع)
در اعمال شب قدر بهتر است این دعا خوانده شود:
االلّهمّ انّی امْسیْت لک عبْداً داخراً لا امْلک لنفْسی نفْعاً ولا ضرّاً ولا اصْرف عنْها سوّءاً اشْهد بذلک علی نفْسی
واعْترف لک بضعْف قوّتی وقلّة حیلتی فصلّ علی محمّدٍ و ال محمّدٍ وانْجزْ لی ما وعدْتنی و جمیع الْمؤْمنین
والْمؤْمنات من الْمغْفرة فی هذه اللّیْلة واتْممْ علیّ ما اتیْتنی فانّی عبْدک الْمسْکین الْمسْتکین الضّعیف الْفقیر
الْمهین اللّهمّ لا تجْعلْنی ناسیاً لذکْرک فیما اوْلیْتنی ولا غافلاً لاحْسانک فیما اعْطیْتنی ولا ایساً منْ اجابتک وانْ
ابْطاتْ عنّی فی سرّاّء اوْ ضرّاّء اوْ شدّةٍ اوْ رخاّءٍ اوْ عافیةٍ اوْ بلاء اوْ بؤْسٍ اوْ نعْماء
انّک سمیع الدّعاّء.
طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی
علامه مجلسی (ره) فرمود: بهترین اعمال شب قدر طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است که می‌توان دعا برای خود و برای پدر و مادر خویشان زنده و چه فوت شدگان کرد. ذکرهای مختلف و صلوات بر حضرت محمد و خاندانشان تا جایی که مقدور است باید انجام شود بعضی روایات‌ها تاکید به خواندن دعای جوشن کبیر در شب‌های قدر دارند.
اعمال شب نوزدهم
خواندن 100 مرتبه ذکر الهی العفو و اسْتغْفراللّه ربّی و اتوب الیْه
خواندن 100 مرتبه اللهم الْعنْ قتلة امیر الْمؤْمنین
خواندن دعای یا ذاالّذی کان قبْل کلّشیْءٍ ثمّ خلق کلّشیْءٍ ثمّ یبْقی ویفْنی کلّشیْءٍ یا ذا الّذی لیْس کمثْله شیءٌ
ویا ذاالّذی لیْس فی السّماوات الْعلی ولا فی الاْرضین السفْلی ولا فوقهنّ ولا تحْتهنّ ولا بیْنهنّ الهٌ یعْبد غیْره لک
الْحمْد حمْداً لا یقْوی علی احْصاّئه الاّ انْت فصلّ علی محمّدٍ و ال محمّدٍ صلوةً لا یقْوی علی احْصاّئها الاّ انْت
خواندن اللّهمّ اْجْعلْ فیما تقْضی وتقدّر من الاْمْر الْمحْتوم و فیما تفْرق من الاْمْر الحکیم فی لیْلة الْقدْر وفی
الْقضاّء الّذی لا یردّ ولا یبدّل انْ تکْتبنی منْ حجّاج بیْتک الْحرام الْمبْرور حجّهم الْمشْکور سعْیهم الْمغْفور ذنوبهم
الْمکفّر عنْهمْ سیّئاتهمْ واجْعلْ فیما تقْضی وتقدّر انْ تطیل عمْری وتوسّع علیّ فی رزْقی وتفْعل بی کذا وکذا
به جای کذا وکذا حاجت خود را بگویید
اعمال شب بیست و یکم
فضیلت شب بیست و یکم از شب نوزدهم بیشتر است باید به اعمال شب قدر بیشتر توجه کرد. در روایاتی درباره غسل، احیا و تلاش در عبادت شب بیست سوم بسیار تاکید شده است. اعمال شب21 قدر بر دو قسم است، قسم اول دعاهایی است که مربوط به دهه آخر ماه رمضان و قسم دیگر اعمال مخصوص شب بیست و یکم است. دعای که در مصباح المتهجد و کافی نقل شده خوانده شده به شرح زیر است.
یا مولج اللّیْل فی النّهار و مولج النّهار فی اللّیْل و مخْرج الْحیّ من الْمیّت و مخْرج الْمیّت منْ الْحیّ یا رازق منْ
یشاء بغیْر حسابٍ یا اللّه یا رحْمن یا اللّه یا رحیم یا اللّه یا اللّه یا اللّه لک الاْسْماء الْحسْنی والاْمْثال الْعلْیا والْکبْریاء
والا لآء اسْئلک انْ تصلّی علی محمّدٍ و ال محمّدٍ و انْ تجْعل اسْمی فی هذه اللّیْلة فی السّعداء و روحی مع
الشّهداء و احْسانی فی علّیّین واساّئتی مغْفورةً وانْ تهب لی یقیناً تباشر به قلْبی و ایماناً یذْهب الشّکّ عنّی و
ترْضینی بما قسمْت لی و آتنا فی الدّنْیا حسنةً وفی الاْخرة حسنةً و قنا عذاب النّار الْحریق و ارْزقْنی فیها ذکْرک
و شکْرک والرّغْبة الیْک والاْنابة و التّوْفیق لما وفّقْت له محمّداً و ال محمّدٍ علیْه وعلیْهم السّلام
مرحوم شیخ کفعمی از سید بن باقی نقل کرده است که در شب 21 خواندن این دعا پر فضیلت است.
اللّهمّ صلّ علی محمّدٍ و ال محمّدٍ واقْسمْ لی حلْماً یسدّ عنّی باب الْجهْل و هدیً تمنّ به علیّ منْ کلّ ضلالةٍ
وغنیً تسدّ به عنّی باب کلّ فقْرٍ و قوّةً تردّ بها عنّی کلّ ضعْفٍ و عزّاً تکْرمنی به عنْ کلّ ذلٍّ و رفْعةً ترْفعنی بها
عنْ کلّ ضعةٍ وامْناً تردّ به عنّی کلّ خوْفٍ و عافیةً تسْترنی بها عنْ کلّ بلاءٍ و علْماً تفْتح لی به کلّ یقینٍ و یقیناً
تذْهب به عنّی کلّ شکٍّ و دعاءً تبْسط لی به الاْجابة فی هذه اللّیْلة هذه السّاعة السّاعة السّاعة السّاعة یا
کریم و خوْفاً تنْشر لی به کلّ رحْمةٍ و عصْمةً تحول بها بیْنی وبیْن الذّنوب حتّی افْلح بها عنْد الْمعْصومین عنْدک
برحْمتک یا ارْحم الرّاحمین.
اعمال شب بیست و سوم شب قدر
به نقل امام صادق (ع) خواندن سوره عنکبوت و روم باعث هم‌نشینی با اهل بهشت می‌شود.
خواندن سوره حم دخان
خواندن سوره قدر هزار مرتبه
خواندن دعای فرج
خواندن اللّهمّ امْددْ لی فی عمری و أوْسعْ لی فی رزْقی و أصحّ لی جسْمی و بلّغْنی أملی و إنْ کنْت من الْأشْقیاء فامْحنی من الْأشْقیاء و اکْتبْنی من السّعداء فإنّک قلْت فی کتابک الْمنْزل علی نبیّک الْمرْسل صلواتک علیْه و آله یمْحو اللّه ما یشاء و یثْبت و عنْده أمّ الْکتاب.
خواندن اللّهمّ اجْعلْ فیما تقْضی و فیما تقدّر من الْأمْر الْمحْتوم و فیما تفْرق من الْأمْر الْحکیم فی لیْلة الْقدْر من الْقضاء الّذی لا یردّ و لا یبدّل أنْ تکْتبنی منْ حجّاج بیْتک الْحرام فی عامی هذا الْمبْرور حجّهمْ الْمشْکور سعْیهمْ الْمغْفور ذنوبهمْ الْمکفّر عنْهمْ سیّئاتهمْ
